Po zawaleniu się w 1658 roku sklepienia średniowiecznego kościółka wiele elementów wyposażenia zostało zniszczonych, w tym drewniany ołtarz. Władający wówczas Trzęsaczem von Flemmingowie postanowili ufundować kościołowi nowy ołtarz, a jego wykonanie zlecono znanemu w okolicach artyście z Wolina – Joachimusowi Sellinowi.

Ołtarz wykonany w 1673 roku w głównej części przedstawia scenę ukrzyżowania z dwoma łotrami po bokach Chrystusa. Ręce przedstawionych postaci nienaturalnie oplatają drewniane krzyże. Wyróżnikiem dzieła są jednak fantazyjnie kręcone kolumny oraz znajdująca się w dolnej części, w tzw. predelli, płaskorzeźba ukazująca Ostatnią Wieczerzę. Chrystus i apostołowie przedstawieni są na niej w strojach szwedzkiej szlachty. To bardzo prowokacyjny akt ze strony rzeźbiarza, gdyż Trzęsacz należał wówczas do Brandenburgii, a Wolin do Szwecji (Kamień Pomorski trafił w ręce Brandenburczyków 6 lat później). Oba kraje były zwaśnione od czasów wojny trzydziestoletniej. Nie udało się rozwiązać zagadki, czy ta prowokacja była inspirowana przez zleceniodawców, samowolą artysty, czy raczej wyrażeniem mody panującej wówczas wśród szlachty regionu.

Po zamknięciu kościoła na klifie ołtarz Sellina musiał czekać aż do 2003 roku, by znaleźć się w kościele neogotyckim. Długi czas oczekiwania spędził w katedrze w Kamieniu Pomorskim.

Przemysław Łonyszyn

Foto Tomasz Stolz

Zobacz na mapie

Pałac w Trzęsaczu, to dawna rezydencja właścicieli Trzęsacza, czyli rodu von Flemmingów. Wybudowano go tak, aby wejście znajdowało się dokładnie na przedłużeniu drogi wiodącej do kościoła – obecnie ulicy Klifowej.

Pierwsze wzmianki o dworze w Trzęsaczu pojawiły się na początku XVII wieku, kiedy doszczętnie spłonął. Kilka lat później von Flemmingowie postawili na jego miejscu nową, większą siedzibę. Obecny pałac pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku, gdy odbudowano go po kolejnym pożarze z 1768 roku. Tylko częściowo posadowiono go na starych fundamentach.

W pałacu w 1667 roku urodził się najwybitniejszy członek rodu von Flemmingów. To Jakub Henryk Flemming (właściwie Jacob Heinrich Reichsgraf von Flemming) – kawaler najwyższych odznaczeń państwowych Polski (Order Orła Białego), Dani (Order Słonia) oraz Rosji (Order św. Andrzeja Powołańca). Był Wielkim Koniuszym Litewskim, feldmarszałkiem oraz premierem saskim, członkiem Tajnej Rady Wojennej w Austrii, ministrem i głównym doradcą Augusta II Mocnego. Dwa lata starszy brat Jakuba – Joachim Friedrich Reichsgraf von Flemming – był saskim generałem kawalerii oraz gubernatorem Lipska.

Pałac z góry ma kształt prostokąta z ryzalitami od strony ogrodu i gankiem od frontu. Karl Dumstrey rozbudował dwór, dostawiając przy wschodniej ścianie dwuosiowe skrzydło. Kolejna rozbudowa miała miejsce na przełomie XIX i XX wieku i była dziełem rodziny von Koller. Wewnątrz w wielu miejscach zachowała się stolarka z XIX wieku.

Po II wojnie światowej na terenie pałacu uruchomiono szkołę rolniczo-ogrodniczą. Kilka lat później, gdy w kraju powstały PGR-y, uruchomiono tutaj ośrodek wczasowy oferujący „wczasy w siodle”, którym zarządzał POHZ. Kilka lat po zmianach ustrojowych pałac trafił w ręce prywatne.

Na terenie posiadłości znajduje się park z zabytkowymi lipami drobnolistnymi, z których kilka rośnie po drugiej stronie murowanego ogrodzenia ciągnącego się wzdłuż całej posesji. Zachowały się także: fragment ogrodu, budynek inwentarski, który w czasach POHZ służył jako stołówka, oraz czworaki z XIX wieku. Z tego samego okresu pochodziły nieistniejące już stajnie oraz szklarnie.

Przemysław Łonyszyn

Zobacz na mapie