Historyczne Czwartki – Alt Rewahl
W imieniu Organizatorów – Wójta Gminy Rewal oraz Dyrektora Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu pragnę zaprosić w czwartek 15 lutego 2024r. o godz. 17.00 do sali wystawienniczej w Rewalu (ul. Słowackiego 1A) na III spotkanie w ramach cyklu Historyczne czwartki.
Ta nowa propozycja niechorskiego muzeum ma służyć przybliżeniu i upowszechnianiu historii lokalnej. Zapraszamy na otwarte wykłady połączone z dyskusją przy kawie i herbacie. Spotkania z regionalistami i hobbystami to możliwość wymiany informacji i uzupełnienia wiedzy o naszej „Małej Ojczyźnie”.
Celem projektu jest budowanie poczucia tożsamości wśród mieszkańców Pomorza zachodniego, utrwalanie narodowego dziedzictwa w obszarze kultury i historii, wychowanie młodego pokolenia pod hasłem „o przeszłości dla przyszłości” a przede wszystkim integrowanie środowiska pasjonatów historii, naukowców i badaczy, nauczycieli, edukatorów i kolekcjonerów oraz przewodników turystycznych.
Tym razem podczas czwartkowego spotkania z historią w rewalskiej sali wystawienniczej, będzie można znowu obejrzeć wystawę, której premiera odbyła się w 2015 roku pt. STARY REWAL – ALT REWAHL a którą przygotowało Stowarzyszenie Aktywni Kulturalnie. Wystawa historycznych i współczesnych fotografii z Rewala cieszyła się dużą popularnością i była pokazywana w okolicznych ośrodkach kultury, m.in. Gryficach, Kamieniu Pomorskim, Trzebiatowie, Międzyzdrojach, Szczecinie. Znowu będzie można ją podziwiać w Rewalu i podyskutować na temat przeszłości dawnej osady rybackiej.
Program :
- Stary Rewal – Alt Rewahl wyprawa w poszukiwaniu mostów między dawniej a dzisiaj… – Wioletta Mackiewicz – Pietrasik
- Pomniki i miejsca pamięci w Gminie Rewal – Paweł Pawłowski
- Dyskusja
Prelegenci :
Wioletta Mackiewicz – Pietrasik : mieszkanka Rewala od pół wieku, miłośniczka regionu i literatury, przedsiębiorczyni, aktywistka, wolontariuszka, społeczna opiekunka zwierząt, autorka dwóch wystaw poświęconych historii Rewala przed – i powojennego oraz publikacji „W poszukiwaniu nowego domu. Rewal 1945-1980”. Wystawy i publikacja powstały w ramach działalności wolontariackiej w Stowarzyszeniu Aktywni Kulturalnie.
Paweł Pawłowski : pełnomocnik Wójta Gminy Rewal ds. dziedzictwa kulturowego – historyk wojskowości, menadżer kultury, regionalista, muzealnik, pilot i przewodnik turystyczny.
Serdecznie zapraszamy! – wstęp wolny –
Pobierowo – historia nadmorskiego wczasowiska
Wójt Gminy Rewal – Konstanty Tomasz Oświęcimski oraz Przewodnicząca Koła nr 4. w Pobierowie Polskiego Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów – Beata Sipiak byli organizatorami kolejnego spotkania, poświęconego przybliżeniu lokalnej historii poszczególnych miejscowości naszej gminy. W środę 31 stycznia 2024r. przy pełnej sali w remizie Ochotniczej Straży Pożarnej w Pobierowie, prelekcję z pokazem historycznych fotografii pt. „Pobierowo jakiego nie znamy… czyli z kart historii nadmorskiego wczasowiska”, wygłosił Paweł Pawłowski – pełnomocnik wójta Gminy Rewal ds dziedzictwa kulturowego. Opowieść od pierwszej historycznej wzmianki o Pobierowie z 1386 roku przez dzieje osady, lenna rodu von Kleist do XVIII wieku, aż po budowę największego hotelu na wybrzeżu, łagodnie przeprowadziła słuchaczy przez dzieje miejscowości zrodzonej z marzeń o wypoczynku nad morzem. Szczególne zainteresowanie wzbudziła nierozwiązana zagadka „domku Ewy Braun” oraz pomnika nieznanego żołnierza. Nawet najstarsi mieszkańcy Pobierowa, nie byli w stanie jednoznacznie stwierdzić jaki jest rodowód legend dotyczących tych obiektów.
Prawdziwy entuzjazm wzbudziły fotografie nieistniejącego już kompleksu Funduszu Wczasów Pracowniczych Klubokawiarni BAJKA, z którym wiele dobrych wspomnień ma wielu mieszkańców Gminy Rewal. Dwupoziomowy okazały budynek mieścił m.in. kawiarnię, salę balową i dyskotekę.
Mimo upływu wielu lat od rozwiązania rakietowej Jednostki Wojskowej 4126, skrytej w nadmorskim lesie w zachodniej części Pobierowa, wciąż budzi ona ciekawość. Historyczne zdjęcia przybliżyły powstanie i rozwój 71. Dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej.
Redaktor i popularyzator historii XX wieku – Bogusław Wołoszański, który odwiedził ją w lipcu 2014r. nakręcił tu jeden ze swoich programów z cyklu Przewodnik Historyczny Bogusława Wołoszańskiego.
https://rewal.pl/boguslaw-wolaszanski-pobierowo/
Zainteresowanie historią małej ojczyzny, przerosło oczekiwania organizatorów a dyskusja trwała jeszcze długo po zakończeniu części oficjalnej, przy stołach z poczęstunkiem przygotowanym przez Koło Seniorów z Pobierowa oraz Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu. Omawiane fotografie budowle i krajobrazy, stały się źródłem rozmów i debat w mniejszych kręgach dyskusyjnych. Mieszkańcy rozpoznawali znane im obiekty, a wiele stawianych pytań, natychmiast znalazły odpowiedź jak np. historie konkretnych budynków uwiecznionych na pocztówkach i starych fotografiach.
Pobierowskie spotkanie z pewnością stanie się przyczynkiem do dalszych poszukiwań informacji nt. przeszłości jednego z najpopularniejszych kąpielisk morskich na zachodnim wybrzeżu Bałtyku. Dziękując za przybycie i ciekawą dyskusję, zapraszamy do zapoznania się z artykułami dot. historii Pobierowa:
https://rewal.pl/pobierowo-historia-nadmorskiego-wczasowiska/
https://rewal.pl/71-dywizjon-ogniowy-artylerii-rakietowej-opk-w-pobierowie/
Zachęcamy również Państwa do podzielenia się z nami swoimi domowymi archiwami. Być może historyczne zdjęcia, wspomnienia, plany czy mapy z szuflady, staną się przyczynkiem do kolejnych publikacji o atrakcjach Wybrzeża Rewalskiego. Czekamy na kontakt pod adresem : kultura@rewal.pl
Kolejne spotkanie z cyklu Historyczne Czwartki odbędzie się już niedługo, 15 lutego 2024r. w Sali wystawienniczej w Rewalu. Będzie ono w całości poświęcone przeszłości nadmorskiej wsi rybackiej – Rewalowi.
„Pobierowo jakiego nie znamy… – czyli z kart historii nadmorskiego wczasowiska”
31 stycznia 2024r. ( środa ) godz. 16.00
Sala w Remizie Ochotniczej Straży Pożarnej w Pobierowie ul. Zgody 7.
Wójt Gminy Rewal – Konstanty Tomasz Oświęcimski oraz Przewodnicząca Koła nr 4. w Pobierowie Polskiego Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów – Beata Sipiak, zapraszają 1 stycznia 2024r. ( środa ) godz. 16.00 na spotkanie pt. „Pobierowo jakiego nie znamy…- Czyli z kart historii nadmorskiego wczasowiska”.
Prelekcję historyczną z pokazem multimedialnym oraz dyskusję z publicznością poprowadzi Paweł Pawłowski – historyk regionalista, muzealnik oraz pilot i przewodnik wycieczek – pełnomocnik Wójta Rewala ds. dziedzictwa kulturowego.
Przybliżone zostaną tematy dot. historii powstania Pobierowa, jego przedwojennej rozbudowy w stylu nadmorskiej osady wypoczynkowej oraz czasy kiedy królował wypoczynek zorganizowany w ramach Funduszu Wczasów Pracowniczych. Poruszone zostaną również wątki tzw domku Ewy Braun, pomnika nieznanego żołnierza oraz strzeżonej tajemnicą wojskową historii 71. Dywizjonu Ogniowego Artylerii Rakietowej Wojsk Obrony Powietrznej Kraju w Pobierowie.
Ta nowa propozycja spotkania poświęconego zagadkom przeszłości, ma służyć przybliżeniu i upowszechnianiu historii lokalnej. Zapraszamy na otwarty wykład połączony z dyskusją przy kawie i herbacie. Spotkanie z regionalistami i hobbystami to możliwość wymiany informacji i uzupełnienia wiedzy o naszej „Małej Ojczyźnie”.
Celem projektu jest budowanie poczucia tożsamości wśród mieszkańców Wybrzeża Rewalskiego, utrwalanie narodowego dziedzictwa w obszarze kultury i historii, wychowanie młodego pokolenia pod hasłem „o przeszłości dla przyszłości” a przede wszystkim integrowanie mieszkańców, środowiska pasjonatów historii, nauczycieli, edukatorów i kolekcjonerów oraz przewodników turystycznych.
Spotkanie w Remizie OSP w Pobierowie, to także zwrócenie uwagi na społeczność Druhów strażaków i ich roli w budowaniu wspólnoty mieszkańców Gminy Rewal.
Program :
16.00 – Powitanie uczestników przez Wójta Gminy Rewal i Przewodniczącą Koła nr 4. w Pobierowie PZERiI – Przedstawienie idei spotkań poświęconych historii „Małej Ojczyzny”
16.15 – „Pobierowo jakiego nie znamy…- czyli z kart historii nadmorskiego wczasowiska” – prelekcja historyczna z pokazem multimedialnym
17.15 – Dyskusja
Serdecznie zapraszamy!
wstęp wolny
Szlakiem zwiniętych torów…
czyli zapomniana historia linii kolejowej Kamień Pomorski – Trzebiatów.
Obok wielkiej historii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej, która już niedługo w 2026 r. skończy 130 lat, na swoistej „bocznicy pamięci”, stoi przeszłość linii kolejowej nr 407. Ta jednotorowa, drugorzędna, zelektryfikowana linia kolejowa, obecnie o długości 17,534 km, łącząca Wysoką Kamieńską z Kamieniem Pomorskim, pierwotnie prowadziła do Trzebiatowa i miała długość 55,63 km. Niestety odcinek pomiędzy Kamieniem Pomorskim a Trzebiatowem został rozebrany po II wojnie światowej. W opowieściach najstarszych mieszkańców, słyszy się, że tory zabrali Rosjanie i wywieźli na wschód…
Dzisiaj samorządowcy, w tym Wójt Gminy Rewal – Konstanty Tomasz Oświęcimski, stoją na stanowisku, że warto wspólnie podjąć wysiłki i zrewitalizować nieistniejącą linię a tym samym połączyć żelaznym torem Kamień Pomorski z Trzebiatowem. Pobudzi to gospodarczo i turystycznie region, a przede wszystkim zwyczajnie umożliwi dojazd do pracy.
Dostępne programy jak choćby Kolej+ , dają nadzieję, że linia 407. może odzyskać swój dawny splendor, łącząc oddalone od głównych tras samochodowych, miejscowości wykluczone komunikacyjnie. To również bardzo istotny element dostępności turystycznej, także tych nieoczywistych miejsc związanych z turystyką przyrodniczą i agroturystyką.
Warto sięgnąć do bogatej przeszłości kolei żelaznej na Pomorzu zachodnim a tym samym umiejscowić w przestrzeni pamięci, linię kolejową nr 407.
Do Trzebiatowa kolej żelazna dotarła w dniu 25 maja 1882 r., kiedy prywatne Towarzystwo Kolei Dąbsko-Kołobrzeskiej (Alt-Damm-Colberger Eisenbahn-Gesellschaft) uruchomiło jednotorowy odcinek Gryfice – Trzebiatów – Kołobrzeg, będący fragmentem oddawanego do użytku etapami od początku 1882 r. w oparciu o przepisy pruskiej ustawy o przedsiębiorstwach kolejowych. Majątek Towarzystwa został upaństwowiony z dniem 1 kwietnia 1903 r. 1.
W dniu 12 lipca 1878 r. weszła w życie ustawa pruska o budowie i eksploatacji kolei drugorzędnych (Eisenbahnen untergeordneter Bedeutung, wzgl. Secundärbahnen, wzgl. Nebenbahnen), która wprowadzała wiele uproszczeń w ich budowie, wyposażeniu, eksploatacji i nadzorze w stosunku do zapisów ustawy o kolejach głównych z 1838 r.2. W ten sposób rozpoczęto w Prusach budowę wielu linii jednotorowych włączających do ogólnokrajowej sieci połączeń kolejowych z początku ważniejsze miasta powiatowe, garnizony wojskowe i ośrodki gospodarcze. Koleje drugorzędne budowały zarówno towarzystwa prywatne, jak i samo państwo. Dzięki tej ustawie w następnych dziesięcioleciach znacząco zagęszczono sieć połączeń kolejowych w Prusach dając impuls do przyspieszenia rozwoju gospodarczego wielu lokalnych ośrodków.
Do Kamienia Pomorskiego kolej żelazna dotarła 15 lipca 1892 r., kiedy uruchomiono pierwszy etap budowanej ze środków skarbu państwa jednotorowej linii kolejowej mającej docelowo biec z Goleniowa przez Wysoką Kamieńską do Wolina ze ślepym odgałęzieniem z Wysokiej Kamieńskiej właśnie do Kamienia Pomorskiego3.
W dniu 20 maja 1902 r. uchwalono coroczną ustawę parlamentu o finansowaniu i modernizacji kolei oraz budowie nowych połączeń, na co w roku obrachunkowym 1902/1903 zaplanowano wydatkowanie ze skarbu państwa łącznie 128 286 329,95 marek. Wśród przewidzianych w ustawie osiemnastu mających zostać zbudowanych nowych kolei drugorzędnych, uwzględniono też połączenie z Kamienia Pomorskiego do Trzebiatowa, na które z całej ustawowej puli środków przewidziano 3 221 000 marek4. Z tej kwoty zaplanowano wykup gruntów, zakup materiałów budowlanych i nawierzchniowych, urządzeń sterowania ruchem kolejowym, budowę torowiska wraz z niezbędnymi obiektami inżynierskimi, przebudowę obydwu istniejących stacji końcowych, budowę stacji pośrednich oraz zakup niezbędnego taboru.
W projekcie ideowym do ustawy zapisano, że nowa trasa z Kamienia Pomorskiego do Trzebiatowa będzie stanowić przedłużenie kolei z Goleniowa do Kamienia, aż do włączenia do kolei Dąbsko-Kołobrzeskiej. W ten sposób zostanie stworzone połączenie kolejowe na osi wschód-zachód między obydwiema powyższymi liniami biegnące przez pas terenu położony na północnych rubieżach Prowincji Pomorskiej (Provinz Pommern).
Kolej będzie miała ok. 38,8 km długości i w całości będzie przebiegać na obszarze Rejencji Szczecińskiej (Regierungsbezirk Stettin).
Na odcinku ok. 20,1 km będzie przebiegać przez powiat ziemski kamieński o całkowitej powierzchni 1 136 km2, gdzie mieszka ok. 42 000 osób, a na odcinku długości ok. 18,7 km przez powiat ziemski gryficki o powierzchni 765 km2 zamieszkały przez 37 000 obywateli. Przewiduje się, że obszar bezpośredniej obsługi transportowej będzie wynosił ok. 360 km2, gdzie mieszka ok. 24 000 ludzi. Z przeznaczonej w budżecie kwoty, na koszty wykupu gruntów przeznacza się ok. 232 000 marek. Uśredniony koszt nowej kolei powinien wynieść ok. 83 000 marek/km bieżący5.
Uruchomienie jednotorowej linii kolejowej Kamień Pomorski – Trzebiatów długości 39,01 km nastąpiło w dniu 24 grudnia 1906 r.6. Jej przebieg był typowy dla tzw. kolei drugorzędnych i możliwie najlepiej uwzględniał potrzeby lokalne. Linia łączyła w kolejności następujące miejscowości i przystanki: Kamień Pomorski, Trzebieszewo Kamieńskie, Jatki, Gostyniec, Niczonów, Karnice Gryfickie, Gocławice, Czaplin Mały, Trzebiatów Przedmieście Gryfickie i Trzebiatów. Dół formularza
W oficjalnych dokumentach uchwalanych przez parlament, nigdy nie wspominano o militarnym znaczeniu danej inwestycji kolejowej. W tym przypadku można domniemywać, że dzięki przebiegowi wzdłuż wybrzeża Bałtyku i umożliwienia przerzutu wojsk między ówczesnymi garnizonami, ten czynnik miał duże znaczenie. Warto podkreślić, że w okresie III Rzeszy zapewne Trzebiatów był stacją kluczową dla transportu kolumn wojskowych, które właśnie tędy podążały na poligon przeciwlotniczy do Mrzeżyna (Deep) oraz do bazy niemieckich wodnosamolotów i lotniska w Kępie (Flieger Horst Kamp). Wspomnienia oraz liczne zdjęcia ze stacji Trzebiatów (Treptow a/Rega) dokumentują fakt przybywania na mrzeżyński poligon kolejnych eszelonów wojskowych. Ze stacji Trzebiatów można było przy użyciu rolboków lub podwozi transportowych, dotrzeć dalej linią wąskotorową, wiodącą do Mrzeżyna i Kępy.
Na stacji w Karnicach Gryfickich znajdowała się stacja styczna z uruchomionym 1 lipca 1896 r. pierwszym połączeniem spółki Gryfickiej Kolei Wąskotorowej (Greifenberger Kleinbahn) Gryfice – Karnice Gryfickie – Niechorze.
Od początku połączenie Kamień Pomorski – Trzebiatów było przyporządkowane Królewskiej Dyrekcji Kolei w Szczecinie (Königliche Eisenbahndirektion Stettin).
Przez wiele sezonów letnich linia kolejowa służyła również podróżnym udającym się na wybrzeże do mniej lub bardziej znanych miejscowości kąpielowych. I tak np. aby dostać się do popularnego przed wojną wczasowiska w Pobierowie, należało wysiąść w na dworcu w Gostyńcu (Justin) a stamtąd udać się transportem kołowym nad morze. Wymieniany we wspomnieniach niemieckich letników Gostyniec, znajduje się zaledwie kilka kilometrów na południe od wybrzeża Bałtyku i nadmorskich miejscowości wczasowych. W przypadku rewitalizacji linii kolejowej Kamień Pomorski – Trzebiatów, stacja kolejowa w Gostyńcu, znowu byłaby węzłem połączeń – stacją przesiadkową, głęboko osadzoną w historii wakacyjnych wojaży. Ciekawym punktem na mapie kolei żelaznej są również Karnice, gdzie krzyżowały się szlaki linii szerokotorowej Kamień Pomorski – Trzebiatów oraz linii wąskotorowej Gryfice – Pogorzelica. Za sprawą połączeń kolejowo drogowych, funkcjonowały tu dwa wiadukty rozprowadzające bezpiecznie ruch. Ich solidne betonowe przyczółki rozbudzają wyobraźnie a zarośnięte torowiska zachęcają do odbycia spaceru szlakiem zwiniętych torów.
Tuż po zakończeniu II wojny światowej linia Kamień Pomorski – Trzebiatów została przez wojska radzieckie rozebrana. Formalna likwidacja linii przez PKP nastąpiła w 1951 r. Z czasem znikały z krajobrazu również budynki dworcowe oraz urządzenia dedykowane do obsługi pociągów. Nie ma już uroczych dworców w Karnicach, Czaplinie Małym czy Gostyńcu. Zachowały się na szczęście w większości nasypy kolejowe na których ułożone były tory. Również do niedawna, stały niektóre semafory linii. Zachował się także co najmniej jeden most na trasie i większość przepustów przez cieki. Ich dzisiejszy stan pozostawia jednak wątpliwości co do realnych możliwości przeniesienia obciążeń i dopuszczenia do użytkowania, ale wciąż są widomym znakiem kultury technicznej minionych lat.
W sierpniu 2004 rozebrano wiadukt w Kamieniu Pomorskim i zdemontowano nierozkradzione przez „złomiarzy” pozostałości bocznicy-ślepego toru utworzonego z fragmentu linii Kamień-Trzebiatów. Również ze względów bezpieczeństwa rozebrano wiadukt nad trasą kolejki wąskotorowej w Karnicach. Ruiny okazałego dworca w Kamieniu Pomorskim ostatecznie rozebrano w drugiej połowie lat 70-tych XX w. i postawiono na jego miejscu mało reprezentacyjny, typowy dla tamtego okresu modernistyczny budynek. Miłośnicy kolei wspominają, że jeszcze w połowie lat 80-tych XX w. na dworcu stała poniemiecka, ręczna zwrotnica z budką zwrotniczego.
Z upływem lat przyroda i antropopresja skutecznie zaciemnia obraz przebiegu linii kolejowej i tak np. kilkanaście metrów za Jatkami rolnicy zaorali i zniwelowali nasyp kolejowy.
Dokładny przebieg linii kolejowej 407. możemy prześledzić na historycznych mapach oraz niektórych portalach internetowych. Wyzwaniem dla miłośników kolei, szczególnie w okresie wegetacji, jest przejście szlakiem nasypów, mostów i zachowanych przepustów. Ciekawy spacer „szlakiem zwiniętych torów” można wirtualnie odbyć za sprawą miłośników kolei (Mi Kol), na kanale YouTube:
https://www.youtube.com/watch?v=MESi1J9E3E4
Należy dodać, że od strony Trzebiatowa odchodzi jeszcze około czterech kilometrów toru za stację Trzebiatkowo (Trzebiatów Przedmieście Gryfickie) zmodernizowanego stosunkowo niedawno i eksploatowanego okazjonalnie jako wojskowa bocznica kolejowa. Niedaleko tej rampy znajdował się plac dla czołgów, trzebiatowskiego Pułku, które mogły się tu załadowywać na lory kolejowe, wyjeżdżając np. na poligon do Drawska Pomorskiego.
Cofając się do przeszłości rozebranej linii kolejowej nr 407. na trasie Kamień Pomorski, oczyma wyobraźni widzimy składy kolejowe, wśród zielonych pól i lasów, ciągnione przez parowe lokomotywy, które znamy z lat naszej młodości oraz za sprawą powstałej w 2015 r. Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej i jej historycznego taboru.
Może jest jeszcze szansa aby na nowo, kolej stała się symbolem nowoczesności i nie tylko turystycznego, rozwoju. Myśli aby rewitalizować dawno zlikwidowane linie kolejowe i przywracać ruch na zapomnianych szlakach, przychodzi do nas dzięki obserwacji dobrych praktyk chociażby z Dolnego Śląska. Na naszych oczach uruchamiane są po wielu latach oczekiwania, trasy do miejscowości turystycznych a samorządy i mieszkańcy nabrali nadziei na lepsze jutro oparte w ekonomii społecznej.
Zamykając oczy, może wyobrazimy sobie nas samych, w oczekiwaniu na pociąg na zrewitalizowanej stacji kolejowej w Gostyńcu, Niczonowie czy Karnicach…
Opracowanie
Paweł Pawłowski
Pełnomocnik Wójta Gminy Rewal ds. dziedzictwa kulturowego
Autor serdecznie dziękuję Panu Robertowi Michalakowi z Poznania, za cenne uwagi i merytoryczną pomoc podczas pisania artykułu.
Zapraszamy do współpracy przy dokumentowaniu przeszłości Gminy Rewal i Powiatu Gryfickiego, zachęcając do dzielenia się z nami materiałami, będącymi przyczynkiem do dalszej dyskusji. Zainteresowane osoby prosimy o kontakt na adres : kultura@rewal.pl
[1] Koncesja na budowę i statut ACE: Concessions-Urkunde, betreffend den Bau und Betrieb einer Eisenbahn von Alt-Damm nach Colberg durch die Alt-Damm-Colberger Eisenbahn-Gesellschaft, „Amts-Blatt der Königlichen Regierung zu Stettin” 1881, nr 20, s. 103-108.
[2] Bahnordnung für deutsche Eisenbahnen untergeordneter Bedeutung, „Central-Blatt für das Deutsche Reich” 1878, nr 24, s. 341-355.
[3] Die Deutschen Eisenbahnen in Ihrer Entwicklung 1835-1935, Berlin 1935, s. 200-201.
[4] Gesetz, betreffend die Erweiterung und Vervollständigung des Staatseisenbahnnetzes und die Betheiligung des Staates an dem Baue von Kleinbahnen. Vom 20. Mai 1902., „Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preußischen Staaten” 1902, nr 27, s. 175-181.
[5] Erweiterung und Vervollständigung des preussischen Staatseisenbahnnetzes im Jahre 1902, „Archiv für Eisenbahnwesen” 1902, s. 259.
[6] Die Deutschen Eisenbahnen in Ihrer Entwicklung 1835-1935, Berlin 1935, s. 292-293.
Śliwin: al. Lipowa, ul. Ogrodowa, ul. Spacerowa
Przedmiotowe przedsięwzięcie zlokalizowane jest na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego w Powiecie Gryfickim, w Gminie Rewal. Inwestycja obejmuje przebudowę Alei Lipowej w miejscowości Śliwin, stanowiącej główną arterię komunikacyjną wsi oraz odcinków dwóch dróg, łączących się z ww.: ul. Ogrodowej, będącej przedłużeniem Al. Lipowej oraz ul. Spacerowej, łączącej Al. Lipową z drogą powiatową nr 3101Z (która dalej stanowi dojazd do drogi wojewódzkiej nr 102). Dodatkowo przebudowane zostaną odcinki dróg: Dz. nr 237 – droga wewnętrzna (237 DR), ul. Zjazdowa, ul. Makowa, ul. Wesoła, ul. Biała.
Inwestycja zakłada:
– przebudowę dróg – ulic gminnych,
– przebudowę skrzyżowań,
– budowę chodników, ścieżek rowerowych, zatok postojowych,
– budowę sieci kanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami podczyszczającymi,
– likwidację napowietrznej linii energetycznej oraz budowę elektroenergetycznej linii kablowej 0,4 kV wraz z przyłączami,
– budowę sieci oświetlenia ulicznego.
Przewidywany zakres przedsięwzięcia obejmuje w szczególności:
1. jezdnię dwukierunkową (szer. 5 m),
2. chodniki (szer. 1,5 – 2 m),
3. przejścia dla pieszych
4. ścieżkę pieszo-rowerową (w miejscach zawężenia działki drogowej szer. 3,3m),
5. ścieżkę rowerową (szer. 2,5 m),
6. miejsca postojowe wzdłużne (min. 2,5×5,0 m)
7. zjazdy
8. skrzyżowania
9. pas zieleni (szer. 6m),
10. system kanalizacji deszczowej obsługujący dwie zlewnie z osobnymi wylotami
11. demontaż starej linii elektrycznej napowietrznej i budowa złącz kablowo-pomiarowych wraz z nowymi słupami – 32 szt.
Zaplanowana do przebudowy droga gminna wraz z odcinkami dwóch innych dróg gminnych ma szczególne znaczenie dla mieszkańców Śliwina, gdyż w jej obrębie skupione jest życie społeczne wsi, prowadzi do tzw. „nowej”, szybko rozwijającej się części miejscowości a także stanowi o jej atrakcyjności turystycznej.
Efektem realizacji projektu będzie poprawa jakości życia mieszkańców, aktywizacja społeczna i gospodarcza miejscowości oraz wyrównanie szans rozwojowych terenów wiejskich poprzez:
1. poprawę infrastruktury technicznej w miejscowości, polegającej na przebudowie drogi w miejscu o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, ze względu na położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne,
2. podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności miejscowości poprzez wprowadzenie ładu przestrzennego, funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznej,
3. zwiększenie dostępności dla celów branży przodującej w gminie – turystyki,
4. pełniejsze wykorzystanie walorów i potencjału turystycznego obszaru,
5. poprawę bezpieczeństwa mieszkańców i turystów.
PODPISANIE UMOWY O DOFINANSOWANIE: 23.05.2023 r.
TERMIN ROZPOCZĘCIA ROBÓT: 07.09.2023 r
PLANOWANE ZAKOŃCZENIE INWESTYCJI: 07.02.2025 r.
UWAGA PRZEDSIĘBIORCY PROWADZĄCY SPRZEDAŻ NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH!
Uprzejmie przypominamy, że zgodnie z art. 111 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 2021 poz. 1119), przedsiębiorca prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych w roku poprzednim, jest zobowiązany do złożenia do dnia 31 stycznia 2023r. pisemnego oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w każdym punkcie sprzedaży oddzielnie oraz do wniesienia na rachunek gminy opłaty za korzystanie z zezwoleń w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach w terminach: do dnia 31 stycznia, 31 maja, 30 września danego roku kalendarzowego.
Opłata za zezwolenia wnoszona jest na rachunek gminy w Banku Spółdzielczym Gryfice O/ Rewal na konto nr 45 9376 0001 0010 5242 2002 0033.
Przedsiębiorca w myśl znowelizowanych przepisów może zapobiec wygaśnięciu posiadanego zezwolenia jeśli w terminie 30 dni od upływu ustawowego terminu do złożenia oświadczenia o wysokości sprzedaży w roku poprzednim (tj. w ciągu 30 dni liczonych od dnia 1 lutego danego roku) złoży przedmiotowe oświadczenie oraz zapłaci organowi dodatkową opłatę w wysokości 30% opłaty przewidzianej dla przedsiębiorców rozpoczynających sprzedaż.
Ponadto zezwolenie udzielone przedsiębiorcy zachowa ważność jeśli w terminie 30 dni od upływu ustawowego terminu na wniesienie danej raty opłaty należna kwota zostanie uregulowana oraz jeśli zostanie wniesiona dodatkowa opłata w wysokości 30% danej raty.
Uwaga !
Przedsiębiorca, któremu zezwolenie wygaśnie z powodu niezłożenia oświadczenia lub niedokonania opłaty w ustawowym terminie, może ubiegać się ponownie o jego wydanie po upływie 6 miesięcy od dnia wydania decyzji stwierdzającej wygaśnięcie zezwolenia.
W przypadku powstania wątpliwości związanych z naliczeniem opłat proszę o kontakt w Urzędzie Gminy Rewal, ul. Mickiewicza 19, pok. nr 03, numer telefonu: 91 38 490 26.
Szczepienia przeciw Covid-19
Pragniemy Państwa poinformować w imieniu Wojewody Zachodniopomorskiego, że w ramach działań Ministerstwa Zdrowia podejmowanych na rzecz realizacji szczepień przeciw Covid-19 wskazane zostały przychodnie POZ oraz apteki ogólnodostępne których aktualna lista dostępna jest na stronie – Punkty szczepień przeciw COVID-19
Jednocześnie informujemy, iż szczepienia są dobrowolne, zalecane i bezpłatne.
Wszelkie aktualne i rzetelne informacje dotyczące szczepień przecw Covid-19 znajdują się:
- na stronie internetowej Ministerstwa zdrowia i pacjent.gov.pl Szczepionka Nuvaxovid dostępna od 6 grudnia
- pod komunikatem 34 Ministerstwa Zdrowia w sprawie realizacji szczepień przeciw Covid-19 Komunikat nr 34 Ministra Zdrowia w sprawie realizacji szczepień przeciw COVID-19 w sezonie 2023/2024
- na portalu szczepienia.info, prowadzonym przez Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny – Państwowy Instytut Badawczy https://szczepienia.pzh.gov.pl/wersja/dla-pacjentow/
71. Dywizjon Ogniowy Artylerii Rakietowej OPK w Pobierowie
Historia Gminy Rewal, która w tym roku kończy równe 50. związana jest także z ważną kartą dotyczącą ochrony naszej granicy powietrznej. Otóż na zachód od miejscowości Pobierowo, w kierunku Łukęcina, w sosnowym lesie w 1974 r. powstał 71. Dywizjon Ogniowy Artylerii Rakietowej Obrony Powietrznej Kraju otrzymując numer 4126. Jego budowa jest związana z trzecim etapem rozbudowy 26. Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej z siedzibą w Gryficach.
Dywizjon rakietowy w Pobierowie działał w ramach Wojsk Obrony Powietrznej Kraju. Powstał wskutek doświadczeń wojny w Wietnamie, a szczególnie konfliktów Arabsko – Izraelskich. Dywizjon był wyposażony w rakiety na paliwo stałe S-125M „Newa” do zwalczania celów na średnich, małych i skrajnie małych wysokościach, a w wyjątkowych przypadkach do rażenia celów naziemnych i nawodnych. Tego typu nisko lecące cele są trudne do zwalczania ze względów na dużą prędkość kątową poruszających się obiektów. Cele mogły być zwalczane od 75 -100 m w górę. Zasięg wynosił 25 do 30 km. Zasięg rakiet będących na wyposażeniu 71. dywizjonu rakietowego nie był duży, ale były to rakiety precyzyjne.
Cały teren jednostki podzielony był na trzy strefy.
1. Strefę ogólną – w której znajdowały się m.in. koszary, sztab i stołówka
2. Strefę ogniową – z czterema stanowiskami wyrzutni rakietowych na czterobelkowych podstawach oraz stacjami radarowymi RSWP oraz SNR
3. Strefę techniczną – gdzie znajdowały się m.in. rakietowe materiały pędne, samochody transportowo załadowcze STZ
Wejście do stref było starannie pilnowane. Cały teren był ogrodzony a dodatkowo strefa bojowa była otoczona siatką z urządzeniami wykrywania niepowołanego wejścia UST-1.
W nocy i w trudnych warunkach pogodowych obok patroli osobowych wartę pełniły również psy wartownicze, specjalnie szkolone do tej służby.
W skład organizacji dywizjonu wchodziły :
• Dowództwo
• Sztab
• Podziały:
1. bateria radiotechniczna – wykrywanie celów i naprowadzanie rakiet
2. bateria startowa – bezpośrednia obsługa wyrzutni rakietowych
3. pluton techniczny – rakiety przywiezione w elementach –
pluton urządzał potok technologiczny:
montaż + zbrojenie rakiet i ładowanie sprężonego powietrza
– dowóz rakiet na wyrzutnie
4. pluton ochronny
5. pluton łącznościowy
6. pluton transportowo – gospodarczy
W zależności od okresu w dywizjonie służyło – sprzęt był obsługiwany przez:
• 100-130 żołnierzy służby zasadniczej
• 40-60 żołnierzy zawodowych (kadra)
• 10-25 pracowników cywilnych ( np. kantyna, kuchnia, księgowość)
Pod koniec trwania jednostki zmniejszano liczbę żołnierzy służby zasadniczej. Większość żołnierzy służby zasadniczej była szkolona w Bemowie Piskim. Zaś kadra oficerska w Jeleniej Górze ( Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Radiotechnicznych) i w Koszalinie (Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Obrony Przeciwlotniczej).
71. Dywizjon Ogniowy Artylerii Rakietowej OPK w Pobierowie był jednostką przeznaczoną typowo do obrony powietrznej strefy nadmorskiej, którą wykonywała razem z innymi jednostkami ( na lewo i na prawo od niej) oraz lotnictwem myśliwskim i wojskami radiotechnicznymi.
Najważniejszymi elementami w jednostce oprócz wyrzutni rakiet były stacje radarowe:
– RSWP – Radiolokacyjna Stacja Wstępnego Poszukiwania „Laura” – śledzenie celu, który mogła wykrywać z odległości do 400 km
– SNR – Stacja Naprowadzania Rakiet. To właśnie tu w Pobierowie znajdowało się jedyne na polskim wybrzeżu stanowisko z podnoszącą SNR windą. Było to podyktowane względami bezpieczeństwa i maskowaniem. Stacja naprowadzania rakiet, która precyzyjnie nakierowywała na cel. Położona była nad podziemnym stanowiskiem dowodzenia.
W schronach było także miejsce dla obsług baterii startowej dywizjonu. Na dachu schronu zwyczajowo budowano punkty obserwacji wzrokowej zawierający przeciwlotniczy karabin maszynowy i aparaturę do analizy skażeń biologicznych, chemicznych i promieniotwórczych.
Skład PZR S-125M Newa:
• stacja naprowadzania rakiet SNR-125 M:
• UNW – kolumna antenowa;
• UNK – kabina dowodzenia i naprowadzania (z KARAT-2 – systemem naprowadzania TV do 15 km przy dobrej pogodzie (od 1970 roku));
• PRM – kabina z zapasowymi częściami zamiennymi do UNW i UNK;
• 5F20 (5F24) – kabina sprzężenia i łączności z systemami automatycznego naprowadzania na cel;
• AKKORD – kabina symulacji nalotów do szkolenia obsług z pracy bojowej na przyczepie OdAZ-828 (opcjonalnie);
• radiolokacyjna stacja wstępnego poszukiwania (P-18 lub stacja produkowana w Warszawskich Zakładach Radiowych RAWAR Jawor-M).
• zespół zasilania:
• UNS -kabina rozdziału źródła zasilania (elektrownia polowa / sieć przemysłowa);
• ESD-200 -elektrownia polowa.
• bateria startowa:
• 5P73 -wyrzutnie rakiet – 4 szt.
• PR-14M -samochody transportowo-załadowcze rakiet – 8 szt.
• pluton obsługi technicznej rakiet:
• 5W27 -rakiety
• UKS-400 -stacja sprężania powietrza.
• ŻSH-6 -dźwig samojezdny
• 5K21 -KIPS stacja kontrolno-pomiarowa rakiet (opcjonalnie)
• RSWP – Radiolokacyjna Stacja Wstępnego Poszukiwania „Laura”
• wykrywane w odległości do 400 km (odległość – śledzenie celu)
• SNR – Stacja Naprowadzania Rakiet, chowana i podnoszona windą precyzyjnie nakierowywała na cel
W dywizjonie były cztery obwałowane, ziemne stanowiska wyrzutni rakiet. Każda z wyrzutni była zaopatrzona w cztery belki startowe. Razem w dywizjonie było 16 rakiet w gotowości bojowej na stanowiskach. Reszta była ukryta w pobliskich schronach na samochodach transportowo załadowczych oraz w magazynach podręcznych. Część rakiet mogła być przechowywana w tzw. tarach, czyli metalowo kompozytowych pojemnikach, w których rakiety były one dostarczane od producenta. Każda z wyrzutni była połączona okablowaniem ze stacją naprowadzania rakiet i stanowiskami operatorów.
Na terenie jednostki w Pobierowie znajdowały się również garaże dla pojazdów obsługi , półotwarte schrony dla STZ oraz schrony przeciwlotnicze dla obsługi dywizjonu. Funkcjonował również Rezerwowy Pluton Osłony Przeciwlotniczej wyposażony w przeciwlotnicze podwójnie sprzężone karabiny maszynowe – 14,5 mm, oraz naręczne, zestawy przeciwlotnicze Strzała 2M.
Jednostka działała w ramach 26. Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej z siedzibą w Gryficach. Dywizjony rakietowe znajdujące się w pobliżu pokrywały się promieniem ogniowym. Kołczewo – Pobierowo – Mrzeżyno, Stargard – Gryfino – Dobra Szczecińska itd.
Teren jednostki w Pobierowie był restrykcyjnie strzeżony. Nigdy nie wpuszczano osób postronnych. Co może być interesujące, codziennie odbywała się odprawa służb i zaprzysiężenie: „Służba na straży granic powietrznych PRL!”
Jednostka była maskowana z powietrza i z zewnątrz. Obowiązywała silna tajemnica wojskowa i osłona kontrwywiadowcza. 71. Dywizjon pełnił dyżury bojowe po 3 tygodnie lub 2 tygodnie. Na strefie ogniowej przebywała wówczas stale, specjalna grupa bojowa. W przypadku sygnału : Alarm bojowy! Gotowość do odpaleniu pocisku wynosiła 3 min. Ogień można było prowadzić pojedynczo lub seriami. W gotowości były również ukryte w schronach STZ – samochody transportowo – załadowcze z rakietami, które można było w każdej chwili dostarczyć na stanowisko ogniowe.
Dywizjony rakietowe obrony powietrznej rozmieszczone były wzdłuż wybrzeża w odległości co 20-30 km. Głownie były na wyposażeniu rakiety przeciwlotnicze typu S-75M Wołchow, a pomiędzy nimi S-125 Newa.
Co 2-3 lata jednostki tego typu jeździły na próbne strzelania na poligon do ZSRR, na pustynię Kara-kum do miejscowości Aszułuk (Astrachańska Obłast nad Morzem Kaspijskim) – 2500 km w jedną stronę, pociągiem.
71. Dywizjon Ogniowy Artylerii Rakietowej OPK w Pobierowie powstał w ramach trzeciego etapu tworzenia 26. Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej w latach 1973 – 1974. W tym okresie ugrupowanie bojowe brygady powiększyło się o kolejne dywizjony rakietowe uzbrojone w przeciwlotnicze zestawy rakietowe typu S-125M Newa
• 66 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej (Wicko Morskie) (Naćmierz),
• 67 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej (Unieście),
• 70 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej (Łunowo),
•71 Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej (Pobierowo).
Były one rozmieszczane — tak jak poprzednie — wzdłuż wybrzeża morskiego, naprzemiennie z zestawami S75M, rozciągając ugrupowanie bojowe prawie do Ustki, gdzie sąsiadowało z Jednostkami 4. Brygady OPK z Gdyni. Zasięgi rażenia rakiet z sąsiadujących dywizjonów zachodziły (w pewnym stopniu) na siebie. Nowo powstałe dywizjony wraz z istniejącymi wzięły udział w strzelaniach bojowych na poligonie w Kazachstanie.
Proces wyjazdu na poligon w ZSRR skończyła brygada w sierpniu 1989 roku. W wolnej Polsce strzelania odbywały się na krajowym poligonie w Wicku Morskim. Bilans strzelań był imponujący. Brygada wyjeżdżała na poligon szesnastokrotnie, wystrzeliła 90 rakiet, niszcząc wszystkie wskazane cele powietrzne w różnych warunkach strzelań – od prostych stożków, do strzelań w warunkach zakłóceń.
Siły brygady w trakcie jej istnienia:
82. dywizjon dowodzenia OPK – Gryfice – 1968-2001
36. dywizjon rakietowy OPK – Dobra Szczecińska – 1968-1999
37. dywizjon rakietowy OPK – Glicko – 1968-1990
38. dywizjon rakietowy OPK – Bielkowo – 1968-2000
39. dywizjon rakietowy OPK – Czarnówek – 1968-2000
40. dywizjon rakietowy OPK – Kołczewo – 1969-2000
41. dywizjon rakietowy OPK – Mrzeżyno – 1969- obecnie w strukturach 78 prOP
42. dywizjon rakietowy OPK – Ustronie Morskie – 1969-1995
43. dywizjon rakietowy OPK – Dąbki – 1970-1995
66. dywizjon rakietowy OPK – Wicko Morskie – 1973-1990
67. dywizjon rakietowy OPK – Unieście – 1973-1995
70. dywizjon rakietowy OPK – Łunowo – 1974-200
71. dywizjon rakietowy OPK – Pobierowo – 1974- przeniesiony do Mrzeżyna do 78 pr OP
Zadaniem 26. Brygady Artylerii OPK była osłona przeciwlotnicza zachodniej części wybrzeża od Szczecina aż po Słupsk. Na jej wyposażeniu były rożnego rodzaju zestawy rakietowe, w początkach operowania brygada miała zestawy S-75M Wołchow (kod NATO SA-2 Guideline). W późniejszych latach pojawił się także zestaw S-200WE Wega (kod NATO SA-5 Gammon), który do dziś służy w dywizjonie w Mrzeżynie. W latach 1973-74 do brygady dołączyły dywizjony wyposażone w zestawy S-125M Newa (kod NATO SA-3 Goa).
71. dywizjon rakietowy Obrony Powietrznej Kraju od chwili powstania stacjonował w Pobierowie, utrzymując bliskie i serdeczne kontakty z władzami samorządowymi i społecznością lokalną Kamienia Pomorskiego, Rewala, Pobierowa itp. Od listopada 2003 roku miejscem stałej dyslokacji dywizjonu stało się Mrzeżyno, a jednostka w Pobierowie opuszczona. Na przestrzeni dziejów jednostki jej dowódcami byli:
1974-1976 – mjr Jan Gołębiewski
1976-1986 – ppłk Jan Winiarski
1986-1987 – ppłk Leszek Borowski
1987-1998 – ppłk Lech Ziółkowski
1998-2008 – ppłk Mirosław Maczan
Na podstawie Rozkazu Dowódcy Sił Powietrznych nr Z-0117 z dnia 30.05.2008 r., 71. dywizjon rakietowy OP został do końca 2008 r. rozformowany i z dniem 01.01.2009 r. włączony w struktury organizacyjne 78. pr OP jako 4 dywizjon ogniowy.
Po kilku latach od dyslokacji dywizjonu do Mrzeżyna oficjalnym właścicielem terenu po byłej jednostce wojskowej w Pobierowie została Gmina Rewal. 15 sierpnia 2005 r. podczas zorganizowanego w Pobierowie Święta Wojska Polskiego, Wójt Konstanty Tomasz Oświęcimski, po raz pierwszy zaprosił mieszkańców gminy, powiatu gryfickiego oraz turystów do zwiedzenia i zapoznania się z niedostępnym do tej pory terenem dawnej jednostki wojskowej. Zainteresowanie przerosło wówczas najśmielsze oczekiwania organizatorów. Niżej podpisany, oprowadzał po terenie i schronach 71. dywizjonu ogniowego artylerii rakietowej, grupę liczącą ponad 300 osób, zainteresowanych najnowszą historią Pomorza zachodniego.
Warto dodać, że jeden z programów w ramach cyklu Przewodnik Historyczny Bogusława Wołoszańskiego, zrealizował tu również znany redaktor historyczny Bogusław Wołoszański, który w lipcu 2014 r. odwiedził teren byłej jednostki wojskowej w Pobierowie oraz spotkał się z władzami Gminy Rewal. https://rewal.pl/boguslaw-wolaszanski-pobierowo/.
Dzisiaj na miejscu strefy ogniowej dawnego dywizjonu rakietowego wznosi się największy na wybrzeżu, luksusowy hotel z pokojami dla ponad 2 tys. gości.
Ale to już całkiem inna historia…
Film dot. jednostki w Pobierowie
Opracował :
Paweł Pawłowski
Źródła:
Wspomnienia mjr Jarosława Ejsmonta
Internet:
www.jednostki-wojskowe.pl
www.wria.pl
www.rewal.pl
