Dzięki miłośnikom regionu i kontaktom z berlińskim archiwum do Urzędu Gminy w Rewalu trafiła ciekawa mapa Pobierowa z lat 40. tych XX wieku. Stała się ona przyczynkiem do dalszych poszukiwań informacji nt. przeszłości jednego z najpopularniejszych kąpielisk morskich na zachodnim wybrzeżu Bałtyku. Pobierowo położone wśród brzozowo-sosnowych lasów jest obecnie największą miejscowością Gminy Rewal.
Pierwsze informacje o Pobierowie są datowane na 1386 rok. Osada była lennem rodu von Kleist aż do XVIII wieku, gdy rodzina sprzedała posiadłość. W 1628 r. należało do mieszkającego tu Jurgena Kleista. Christian v. Kleist. odziedziczył je od swojego kuzyna Balzera Eggert’a v. Kleist. i pozostawił je swojemu lennemu następcy, dziedzicowi von Kleist i jego bratu Fryderykowi Wilhelmowi, którzy tam się udali 12 lipca 1706 r. Wieś przypadła pierwszemu z nich przez losowanie. Od niego dobro przeszło na jego syna Bogusława Henryka, a po jego śmierci, najpierw na jego najstarszego brata Daniela Fryderyka a potem na najmłodszego kapitana Antonia Georga v. Kleista, od którego wdowy z drugiego małżeństwa Juliane Elizabeth, urodzonej von Roller, dobro to wg kontraktu z 10 sierpnia 1779 r i dodatku do niego z 11 sierpnia 1779 r., zostało sprzedane za 9000 talarów podporucznikowi Casparowi Friedrichowi Wilhelmowi v. Paris, od którego jednak po 3 prawomocnych orzeczeniach z 18 lipca, 21 listopada 1788 r i 8 kwietnia 1789 r zostały odkupione przez starostę Johanna Joachima v Kleist za 8000 talarów.
Po śmierci starosty dobro przypadło jego kuzynowi, rotmistrzowi Otto Joachimowi Bernd Heinrich v. Kleist po tym, gdy jego bracia ustąpili mu 19 i 20 czerwca 1792r. swoich praw do lenna tych dóbr.
Rotmistrz Otto Joachim Bernd Heinrich v. Kleist sprzedał najpierw należący do dobra wiatrak 4 września 1801r. młynarzowi Dawidowi Weinkauf za prawa do dzierżawy wieczystej w zamian za dziedziczone pieniądze w wysokości 781 talarów 18 gr, kanon produktów naturalnych w wysokości 48 Sch żyta i 10 sztuk dobrych gęsi. Później jednak całe dobra Pobierowa zostało przydzielone wg umowy z 3 lutego 1803 r za 21.500 talarów jako dziedziczne dobro Danielowi Gottfriedowi Riedkmann, po tym kiedy król udzielił pozwolenia na sprzedaż pewnemu obywatelowi wg rozporządzenia gabinetu z 14 czerwca 1802 r i rekskrypcji z 17 lutego 1803 r. Po śmieci kupca w posiadanie dóbr pobierowskich wszedł jego syn Carl David Gottlieb R. i uzyskał swoje miejsce w matrykule z 1828, a jego następcą staje się od roku 1849 wnuk Hermann R. w którego rodzinie dobro znajduje się 66 lat.
W roku 1820 nastąpiło oddzielenie chłopów od majątku ziemskiego i chłopi utworzyli gminę Małe Pobierowo, podczas gdy majątek zachował nazwę Duże Pobierowo.
Księga gruntowa księstwa szczecińskiego wspomina o Dużym i Małym Pobierowie. Pobierowo Duże to lenno-rycerskie i wioska leżące na granicy okręgu gryfickiej nad Morzem Bałtyckim. Około 1780r. ma 6 mieszkalnych i 1 rzemieślniczy budynek, wiatrak i 10 wolnych od podatku budynków. Oprócz właścicieli majątku występuje jeszcze trzech gospodarzy. Wioska liczy wówczas 73 mieszkańców.
Oprócz tradycyjnych wówczas danin i podatków, na lokalnej społeczności ciąży dodatkowo czynsz melioracyjny w wysokości 6,20 groszy z powodu sumy 500 talarów przyznanych w 1779 r przez Króla Fryderyka II na ulepszenie tejże melioracji.
Funkcjonuje wówczas także Pobierowo Małe liczące 23 mieszkańców – nowa wioska z 4 domami mieszkalnymi i 9 wolnymi od podatków budynkami. Powstało ono poprzez regulacje stosunków gospodarczo-majątkowych Pobierowa, kiedy właściciel majątku Ridmann z 4 znajdujących się w tej wsi gospodarstw rolnych przelokował i wzniósł dla nich budynki. Na przełomie 1820-1821 roku to nowe osiedle uzyskało nazwę Pobierowo Małe, co zostało potwierdzone 26 czerwca 1821 r. przez Ministerialny Dekret. Od tego też czasu stare Pobierowo nazywane jest Pobierowo Duże. To właśnie tu znajdowała się szkoła. Jej założycielem był właściciel dóbr. Do szkoły uczęszczało 36 dzieci. Dochody nauczyciela wynosiły wówczas 100 talarów.
Na przełomie XIX i XX wieku Pobierowo było małą osadą rybacko rolniczą usytuowaną na południowym skraju lasów nad brzegiem dawnej pradoliny. Początki typowo wypoczynkowo kąpieliskowej charakterystyki Pobierowa, datuje się na około 1907 r., kiedy zauroczony miejscem, nauczyciel Frohreich wybudował nad morzem hotel „Seeblick”. Wtedy również inne rodziny zaczęły się osiedlać po zachodniej stronie miejscowości. W okolicy hotelu powstawały nowe budynki.
Stały koloryt miejscowości zapewniają łodzie rybackie. Obok przystani rybackich w Rewalu, Niechorzu i Pogorzelicy, także tutaj rybacy od wielu pokoleń wyprawiają się na morze.
W roku 1820 nastąpiło oddzielenie chłopów od majątku ziemskiego i chłopi utworzyli gminę Małe Pobierowo, podczas gdy majątek zachował nazwę Duże Pobierowo.
Księga gruntowa księstwa szczecińskiego wspomina o Dużym i Małym Pobierowie. Pobierowo Duże to lenno-rycerskie i wioska leżące na granicy okręgu gryfickiej nad Morzem Bałtyckim. Około 1780r. ma 6 mieszkalnych i 1 rzemieślniczy budynek, wiatrak i 10 wolnych od podatku budynków. Oprócz właścicieli majątku występuje jeszcze trzech gospodarzy. Wioska liczy wówczas 73 mieszkańców.
Oprócz tradycyjnych wówczas danin i podatków, na lokalnej społeczności ciąży dodatkowo czynsz melioracyjny w wysokości 6,20 groszy z powodu sumy 500 talarów przyznanych w 1779 r przez Króla Fryderyka II na ulepszenie tejże melioracji.
Funkcjonuje wówczas także Pobierowo Małe liczące 23 mieszkańców – nowa wioska z 4 domami mieszkalnymi i 9 wolnymi od podatków budynkami. Powstało ono poprzez regulacje stosunków gospodarczo-majątkowych Pobierowa, kiedy właściciel majątku Ridmann z 4 znajdujących się w tej wsi gospodarstw rolnych przelokował i wzniósł dla nich budynki. Na przełomie 1820-1821 roku to nowe osiedle uzyskało nazwę Pobierowo Małe, co zostało potwierdzone 26 czerwca 1821 r. przez Ministerialny Dekret. Od tego też czasu stare Pobierowo nazywane jest Pobierowo Duże. To właśnie tu znajdowała się szkoła. Jej założycielem był właściciel dóbr. Do szkoły uczęszczało 36 dzieci. Dochody nauczyciela wynosiły wówczas 100 talarów.
Na przełomie XIX i XX wieku Pobierowo było małą osadą rybacko rolniczą usytuowaną na południowym skraju lasów nad brzegiem dawnej pradoliny. Początki typowo wypoczynkowo kąpieliskowej charakterystyki Pobierowa, datuje się na około 1907 r., kiedy zauroczony miejscem, nauczyciel Frohreich wybudował nad morzem hotel „Seeblick”. Wtedy również inne rodziny zaczęły się osiedlać po zachodniej stronie miejscowości. W okolicy hotelu powstawały nowe budynki.
Stały koloryt miejscowości zapewniają łodzie rybackie. Obok przystani rybackich w Rewalu, Niechorzu i Pogorzelicy, także tutaj rybacy od wielu pokoleń wyprawiają się a morze.
Tuż po I wojnie światowej Pobierowo było wciąż mało znaną, położoną w lesie wioską rybacką. Dzięki sprzedaży leśnych parceli na obszarze wydm i pobliskich lasów, w krótkim czasie rozbudowało się, stając się wkrótce jedną z ulubionych miejscowości letniskowo-wypoczynkowych, zwłaszcza dla berlińczyków. Zainteresowanie kupnem działek budowlanych w Pobierowie było tak duże, że aż do początku II wojny światowej opłacało się utrzymanie regularnej linii autobusowej Berlin-Pobierowo. Jedną z możliwości dotarcia tutaj dawało rozebrane po II w. św. szerokotorowe połączenie kolejowe na trasie Kamień Pomorski – Trzebiatów. Aby dostać się do Pobierowa należało wysiąść w Gostyńcu i dalej bryczką lub autobusem dotrzeć do miejscowości.
Około 1939 r. Krauze, właściciel wsi przekazał berlińskiemu przedsiębiorcy Hansowi Gervais około 3000 mórg lasu w Pobierowie, jako działki na sprzedaż pod budowę domków letniskowych.
Był to przełomowy moment dla historii Pobierowa. Dużym wysiłkiem geodetów było wyznaczenie w terenie 1638 działek gruntowych ! Na potrzeby sprzedaży działek gruntowych, powstała specjalna mapa z oznakowaniem najważniejszych obiektów rozbudowującego się Pobierowa jak i najważniejszymi informacjami dla przyszłych nabywców.
Na planie z 1942 roku widzimy bardzo starannie zaprojektowany, czytelny układ urbanistyczny z wytyczonymi głównymi i pobocznymi ulicami oraz centralnie położoną promenadą spacerową, która biegła od dzisiejszej ulicy Grunwaldzkiej i placu z dworcem autobusowym do stawów, na których miejscu obecnie położony jest kompleks boisk sportowych.
Już wówczas w Pobierowie przy ówczesnej Strandstrasse (obecnie ul. Grunwaldzka) znajdował się budynek poczty, dyrekcji kąpieliska i sołectwa ( Kurvervaltung ). Przy drodze prowadzącej do Kamienia Pomorskiego funkcjonowała stacja benzynowa. Przy głównej ulicy w bezpośredniej bliskości morza vis a vis Hotelu Seeblick znajdował się również budynek należący do Hansa Gervais’a, który oferował sprzedaż nadmorskich działek. Zaplanowano także pomiędzy dzisiejszymi ulicami Graniczną i Zachodnią utworzenie 13 zejść plażowych.
W miejscowości funkcjonował zakład fotograficzny, ogrodnik i sklep z towarami kolonialnymi. Wówczas też zaplanowano budowę szkoły, która miała powstać w okolicy dzisiejszego kompleksu boisk sportowych.
W tym samym czasie zorganizowano stałą linie autobusową przewożącą pasażerów z Berlina. W ten sposób Pobierowo, z piękną piaszczystą plażą, stało się ulubionym miejscem wypoczynku. W okresie międzywojennym w miejscowości wybudowano blisko 1000 przeważnie drewnianych domków wczasowych.
Jedną z legend, która wciąż budzi emocje i wymaga wyjaśnienia, jest położony w zachodniej części Pobierowa, niewielki dom wypoczynkowy Ewy Braun. Czy jest to tylko legenda?…
Być może w ramach tego popularnego w Niemczech nazwiska, w Pobierowie swój letni dom miała inna pani Braun?
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. domki letniskowe przejął Fundusz Wczasów Pracowniczych, a wczasy w nich stanowiły nagrodę dla wyróżniających się pracowników. W późniejszym okresie Pobierowo systematycznie rozbudowało się. Przybyło kilka ośrodków wczasowych należących do dużych zakładów pracy. Od początku lat 90-tych XX wieku notuje się stały wzrost zainteresowania nadmorskimi terenami i boom budowlany nie ominął Pobierowa.
To właśnie tu, wkrótce otworzy się jeden z największych i najnowocześniejszych w Polsce hoteli z bazą SPA dla blisko 3000 wczasowiczów, który stanął na terenie dawnej jednostki wojskowej. Warto wspomnieć, że w latach 1973–2003 w zachodniej części Pobierowa stacjonowała Jednostka Wojskowa nr 4126 czyli 71. Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej wchodzący w skład 78. Pułku Rakietowego Obrony Powietrznej. Dywizjon uzbrojony był m.in. w przeciwlotnicze zestawy rakietowe typu S-125M Newa. To właśnie tu znajdowała się wyjątkowa w skali kraju, konstrukcja windy pod radar, który wysuwał się wyrastając niczym spod ziemi…
Formowanie dywizjonów rakietowych Obrony Powietrznej na linii brzegowej wiązało się z realizacją koncepcji obrony wybrzeża morskiego przez środki rakietowe. W listopadzie 2003 roku jednostka została rozformowana i przeniesiona do Mrzeżyna.
Dziś Pobierowo dysponuje najbardziej rozwiniętą i różnorodną bazą noclegową i gastronomiczną w Gminie Rewal. O niezwykłej popularności tej miejscowości decyduje nie tylko atrakcyjne położenie naturalne Pobierowa i rozległa, piaszczysta plaża, ale przede wszystkim niezwykła atmosfera panująca tu przez cały sezon letni. Sercem Pobierowa jest ulica Grunwaldzka – 4 kilometrowej długości ciąg komunikacyjny, biegnący równolegle do morza i stanowiący oś miejscowości. Po obu stronach ulicy Grunwaldzkiej usytuowane są ogródki piwne, kawiarenki, bary, restauracje i dyskoteki, czynne do późnej nocy.
Spełniając najwyższe europejskie normy ekologiczne, Pobierowo, jako pierwsza miejscowość w Gminie Rewal otrzymało certyfikat prestiżowego międzynarodowego programu fundacji na rzecz edukacji ekologicznej FEE „Błękitna Flaga”. Pobierowo chwalą sobie również zwolennicy aktywnego wypoczynku. Są tu odpowiednie warunki do uprawiania sportów wodnych, w szczególności windsurfingu.
Złaknieni ciszy i kontaktu z naturą wczasowicze, znajdą ukojenie w pobliskich lasach, które zachęcają do długich spacerów i wycieczek rowerowych, lub na szerokich, piaszczystych plażach, z których słynie Pobierowo.
Czas ostatnich stu lat to dla Pobierowa ogromny skok cywilizacyjny. Niewielka miejscowość o rolniczo rybackim charakterze, rozwinęła się, stając się atrakcyjnym miejscem do życia i wypoczynku. Jego mieszkańcy stanowią obecnie barwną mieszankę kultur z różnych stron Polski i zagranicy. To siła napędowa rozwoju całej, złożonej z siedmiu miejscowości Gminy Rewal, która w tym roku kończy 50 lat.
Warto odwiedzić Pobierowo, a przechadzając się uroczymi ulicami nadmorskiego kąpieliska spojrzeć w głąb jego przeszłości…
Zapraszamy Państwa do podzielenia się z nami swoimi domowymi archiwami. Być może historyczne zdjęcia, plany czy mapy z szuflady, staną się przyczynkiem do kolejnego artykułu o atrakcjach Wybrzeża Rewalskiego. Czekamy na kontakt pod adresem : kultura@rewal.pl
Opracowanie
Paweł Pawłowski
