19 października 2023r. godz. 17.00 Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu

Wójt Gminy Rewal oraz Dyrektor Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu zapraszają w czwartek 19 października 2023 r. na Historyczne czwartki. To nowa propozycja niechorskiego muzeum, otwierająca cykl spotkań poświęcony przybliżeniu i upowszechnianiu historii lokalnej. Zapraszamy na otwarte wykłady połączone z dyskusją i nieskrępowaną rozmową przy kawie i herbacie. Spotkania z regionalistami i hobbystami to możliwość wymiany informacji i uzupełnienia wiedzy o naszej „Małej Ojczyźnie”.

Celem projektu jest budowanie poczucia tożsamości wśród mieszkańców Pomorza zachodniego, utrwalanie narodowego dziedzictwa w obszarze kultury i historii, wychowanie młodego pokolenia pod hasłem „o przeszłości dla przyszłości” a przede wszystkim integrowanie środowiska pasjonatów historii, naukowców i badaczy, kadry oświatowej, edukatorów i kolekcjonerów.

Moderatorem spotkań będzie Paweł Pawłowski – pełnomocnik Wójta Gminy Rewal ds. dziedzictwa kulturowego – historyk wojskowości, menadżer kultury, regionalista, muzealnik, pilot i  przewodnik turystyczny.

Program :

1. Militarna historia Mrzeżyna i Pogorzelicy – Paweł Grabowiec
2. Z wioski rybackiej na podbój kosmosu, czyli rakietowych tajemnic Niechorza ciąg dalszy… – Dariusz Bienek
3. Bitwa o przyczółek Horst – przyczynek do historii zapomnianej bitwy II wojny światowej – Wojciech Jarząb
4. Dyskusja

Prelegenci :

1. Paweł Grabowiec :

Regionalista, kolekcjoner pocztówek oraz przedmiotów związanych z historią Mrzeżyna oraz okolic. Fotograf oraz twórca i administrator strony „Mrzeżyńskie klimaty” i powiązanej grupy publicznej „Mrzeżyno dziś”. Emerytowany żołnierz zawodowy, absolwent Wyższej Oficerskiej Szkoły Radiotechnicznej w Jeleniej Górze oraz Akademii Obrony Narodowej w Warszawie, w stopniu podpułkownika, dowodzący między innymi 36. mrzeżyńskim dywizjonem rakietowym.

2. Dariusz Bienek :

Miłośnik historii i regionalista. Od 1990 roku publikuje artykuły, przede wszystkim o tematyce historycznej, na łamach wielu czasopism: „Z biegiem Regi” (Gryfice), „Kościół nad Odrą i Bałtykiem” (Szczecin), „Łobeziak” (Łobez), „Łabuź” (Łobez), „Ziemia Reska” (Resko), ‘Kurier Trzebiatowski” (Trzebiatów), „Gazeta Płotowska” (Płoty), „Biuletyn Karnicki” (Karnice), „Dwutygodnik Gryficki” (Gryfice), „Gryfickie Echa” (Gryfice), „Echo. Tygodnik Regionalny” (Gryfice, Trzebiatów, Ploty, Rewal, Brojce, Karnice, Nowogard, Kamień Pomorski, Dziwnów, Golczewo).

W publikacjach pokonferencyjnych pt.: „Trzebiatów – spotkania pomorskie” (2003-2013) ukazało się 11 referatów naukowych. Również w Płotach: 1 referat naukowy pt. „Od pieczęci do herbu” (2016) oraz książka pt. „Akt lokacji miasta Płoty i wystawca dokumentu” (2015). W Gryficach wygłosił referat pt. „Nasza współczesność przygląda się w przeszłości (Życie i twórczość Horsta Bienka)” (1994).

Z kolei w Płotach przedstawił prezentację multimedialną pt. „Zarys dziejów zamków w Płotach” w ramach, zorganizowanej głównie przez Ośrodek Konferencyjno-Edukacyjny Uniwersytetu Szczecińskiego w Kulicach, I Wyprawy Studyjnej „Śladami siedzib rycerskich Pomorza Zachodniego” (2016). Ponadto wystąpił jako autor publikacji: „Gryfice. Miasto i okolice” (2003), „Okazjonalny Magazyn Historyczny” (28 odrębnych zbiorów tematycznych, 1999-2000, 2002-2005). W Bibliografii Pomorza Zachodniego posiada 239 zarejestrowanych tytułów.

W Trzebiatowie w ramach cyklu: „W kręgu historii i tradycji” przedstawił „Trzebiatowskie wsie. Przekazy ikonograficzne na dawnych pocztówkach” (2003). W Płotach był pomysłodawcą i współorganizatorem I Konferencji Historycznej pt. „Od pieczęci do herbu” (2016) , II Międzynarodowej Konferencji Historycznej pt. „Od Wedlów do Ostenów” (2017), III Konferencji Historycznej pt. „Z przeszłością regionu za pan brat” (2017).

W ramach Zachodniopomorskich/Europejskich Dni Dziedzictwa przedstawiał prezentacje multimedialne: „Ploty – miasto dwóch zamków” (2013),  „To rzeka Rega dała początek Płotom” (2014),  „W gościnie u Ostenów” (2015) oraz „Utracone i ocalone zabytki w Płotach (2015), „Najwybitniejsi Ostenowie z Płotów – duchy przeszłości (2016), „Talar Radziwiłła” (2019). Także w ramach tzw. Ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotek: „W Plotach spacerkiem po historii miasta” (2011), „Co historycznego wiemy o wsiach gminy Płoty?” (2012), „Stary Zamek w Płotach i jego dawni lokatorzy” (2013), „Gryf na pieczęciach i w herbie miasta Płoty” (2014).

Ponadto szereg innych prezentacji multimedialnych, m.in.: „Marzec 1945 roku w Płotach” (2019), „Damy w historii Płotów” (2020). W 1997 roku za zasługi dla Pomorza Zachodniego uhonorowany odznaką „Gryfa Pomorskiego”.  Laureat X edycji konkursu Starosty Gryfickiego „Gryficka Rega 2012” w kategorii kultura za realizację inicjatywy mającej na celu zachowanie tradycji i dziedzictwa kulturowego.

3. Wojciech Jarząb :

Niestrudzony badacz i popularyzator historii Pomorza. W latach 90. XX w. redaktor i wydawca prasy regionalnej: „Wiadomości Reskich”, „Gazety Płotowskiej”, „Gryfickich Ech” oraz „Biuletynu Informacyjnego Rady Miejskiej w Gryficach”; autor cyklu artykułów pt. „Historie z miasta Greifenberg”, ukazujących się co tydzień w „Gryfickich Echach” (lata 2005-2010).

To ponad 200 jednokolumnowych artykułów popularyzujących historię miasta. Obecnie, zajmując się zawodowo informatyką i hydrotechniką, tropi tajemnice dawnego Pomorza, a szczególnie powiatu gryfickiego. Współpracownik projektu www.elephanthansken.com. I dociekliwy badacz śladów pobytu w XVII-wiecznej Europie słonicy Hansken, uwiecznionej na znanych grafikach Rembrandta. Od 2009 roku stały uczestnik konferencji naukowych „Trzebiatów — spotkania pomorskie” i autor licznych artykułów pokonferencyjnych.

Z ciekawszych publikacji wymienić można m.in.: Rzekomy portret Parchama w trzebiatowskiej farze, czyli historia pewnej tajemnicy, [w:] Trzebiatów — spotkania pomorskie 2009, J. Kochanowska (red.), Pruszcz Gdański — Trzebiatów 2010,

Źródła ikonograficzne i pisane do historii trzebiatowskiego słonia, [w:] Trzebiatów — spotkania pomorskie 2010 r., J. Kochanowska (red.), Trzebiatów 2011, Wielki pożar miasta Greifenberg — 31 111 1658, „Nasz Głos… z Wybrzeża”, 2012, Nr 10/25, 750 lat Kościoła łacińskiego w Gryficach, „Nasz Głos z Wybrzeża”, 2012, Nr 13/28, Deszcz pada na świątynię — o niektórych tajemnicach farmazonii trzebiatowskiej, [w:] Trzebiatów — spotkania pomorskie  2012, J. Kochanowska (red.), Trzebiatów 2013, Nowe przygody słonicy Hansken, [w:] Trzebiatów – spotkania pomorskie 2013, J. Janina Kochanowska (red.), Trzebiatów 2014, „Wdzięczność umarłych”. Średniowieczny motyw alegoryczny w kołobrzeskim epitafium obrazowym Zyberta Grantzina znanym jako „Rycerz na cmentarzu”, [w:] Trzebiatów — spotkania pomorskie 2014, J. Kochanowska (red.), Trzebiatów 2015, Polska królowa w dawnym Griffenbergu,[w:] Trzebiatów — spotkania pomorskie 2015, J. Kochanowska (red.), Trzebiatów 2016, Sudakiewicz L. B., Wierzchowiecka-Rudnik I., Jarząb W., Wymiary komunikacji społecznej: katolicy na Pomorzu zachodnim, Koszalin 2019.

Serdecznie zapraszamy!

Wstęp wolny.

Skończyły się wakacje i rozpoczął się wrzesień – czas powrotu do szkół i codziennych obowiązków. Nie zapominajmy, że lato wciąż jednak trwa, a początek września to świetny czas na organizację szkolnych wycieczek i jednodniowych wypadów nad morze. Zważając na fakt, że od jakiegoś czasu schyłek lata nad polskim Bałtykiem przyzwyczaił nas do pięknej, słonecznej pogody (co zresztą potwierdzają w tym roku meteorolodzy), Nadmorska Kolej Wąskotorowa przygotowała ofertę wycieczek edukacyjnych dla szkół, a także dla seniorów, którzy przecież wakacje mają przez cały rok.

Edukacja w atrakcyjnej formie

Edukacyjna Podróż w Czasie to sprawdzony już projekt, skierowany do dzieci i młodzieży szkolnej, mający na celu przekazanie informacji o historii, tradycjach i bogactwie kulturowym regionu. W wersji podstawowej wycieczka składa się z przejażdżki koleją wąskotorową, połączonej ze zwiedzaniem Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu. W muzeum, oprócz zwiedzania ekspozycji marynistycznych uczniowie będą mieli okazję uczestniczyć w prelekcji o bursztynie i dowiedzieć się czym jest bursztyn, skąd się wziął, kiedy i gdzie go szukać lub w jaki sposób odróżnić prawdziwy bursztyn od szkiełka, czy kamyka.

W bardziej rozbudowanej wersji (Pakiet Historyczny) wycieczka obejmuje dodatkowo zwiedzanie Muzeonu – Multimedialnego Muzeum Trzęsacza, gdzie przy wykorzystaniu nowoczesnych technik multimedialnych można poznać historię ruin średniowiecznego kościoła na klifie i zobaczyć efekty walki człowieka z morskim żywiołem.

Pakiet Przyrodniczy – to kolejna wersja projektu edukacyjnego, która składa się z przejazdu koleją wąskotorową, zwiedzania Muzeum Rybołówstwa Morskiego z lekcją tematyczną oraz wstępu do Motylarni w Niechorzu. W Motylarni, podczas prelekcji pt. „Życie i Zwyczaje Motyli Tropikalnych”, uczniowie będą mogli uzyskać wiele ciekawych informacji na temat tych pięknych owadów egzotycznych.

Kolej na Seniora

Z myślą o emerytach i rencistach, wypoczywających we wrześniu na rewalskim wybrzeżu Bałtyku, powstał projekt promocyjny pod nazwą Kolej na Seniora. Jest to oferta skierowana do turystów z grupy wiekowej 60+., w ramach której grupy seniorów, składające się z co najmniej 15 uczestników mogą skorzystać z wycieczki, obejmującej zwiedzanie wybranych atrakcji turystycznych na szlaku nadmorskiej wąskotorówki. Zaletą projektu jest nie tylko atrakcyjna forma i promocyjna cena, ale również fakt, że w czasie zwiedzania grupa przemieszcza się do kolejnych miejscowości kolejką, bez konieczności korzystania z dodatkowych środków transportu. Do dyspozycji seniorów są 2 wersje wycieczki. W Pakiecie Podstawowym znajduje się przejazd kolejką i zwiedzanie Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu, natomiast rozszerzona wersja wycieczki, pod nazwą Dwa Muzea zawiera dodatkowo odwiedziny Multimedialnego Muzeum Trzęsacza oraz zwiedzanie ruin średniowiecznego kościoła na klifie.
Więcej szczegółów, dotyczących wrześniowych propozycji oraz pełnej oferty Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej znajduje się na stronie internetowej www.kolej.rewal.pl.

Przypomnijmy jeszcze, że sezon przewozowy Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej potrwa do niedzieli, 1 października 2023 r. W tym terminie pociągi kursować będą codziennie według regularnego rozkładu jazdy.

Spacerując wzdłuż brzegu morskiego, na klifie między Rewalem a Trzęsaczem odkryjemy tajemniczą, betonową budowlę, która jest niewątpliwą atrakcją dla wszystkich miłośników historii II wojny światowej. To fundament niemieckiej stacji radarowej o kryptonimie KRUK. Żelbetowa konstrukcja, znajdująca się tuż przy ścieżce wiodącej wzdłuż klifowego brzegu, popularnie zwana bunkrem, przetrwała wojenną zawieruchę stając się jej wymownym świadkiem. Dla pasjonatów i hobbystów to obowiązkowy punkt na trasie poszukiwań obiektów związanych z budownictwem wojskowym. Dla turystów zagadka, którą warto rozwikłać odwiedzając to miejsce.

W 1944 roku na stromym, wysokim brzegu morskim niemiecka marynarka wojenna ( Kriegsmarine ) ustawiła aparat radiolokacji dla celów morskich. Obok radarów sił powietrznych ( Luftwaffe ) Był to jeden z wielu obiektów stanowiących rozbudowany system ostrzegania i bezpieczeństwa, oparty o niedawno odkryte i szeroko stosowane fale elektromagnetyczne.

Jego obsługa spała  w przyczepach mieszkalnych w lasku brzozowym zasadzonym nad brzegiem morza w połowie lat 30-tych XX w. Zgodnie z przyjętymi w armii niemieckiej zasadami, radar nosił kryptonim ,,Rabe” (,,Kruk” ), według pierwszej litery miejscowości Rewal. Wszystkie tego typu urządzenia ustawione wzdłuż wybrzeża nosiły nazwy ptaków – w Dziwnowie: Dompfaff” (,,Gil”), na Arkonie: ,,Adler” (,,Orzeł”) , na wyspie Oie: ,,Eule” (,,Sowa”).

Było to urządzenie stacjonarne typu FuMO 214 lub jego modyfikacja FuMO 215 o antenie parabolicznej średnicy 7,5 m i zasięgu działania 50 – 70 km, z dokładnością pomiaru 40-60 metrów,  emitujące fale elektromagnetyczne o długości 53 cm. Antena spoczywająca na specjalnym uchylnym ramieniu była równoważona za pomocą kabiny operatorów. Cała konstrukcja ważyła ok. 18 ton stąd potrzeba posadowienia jej na solidnym, stabilnym fundamencie. Ażurowa konstrukcja anteny wykonana była z duraluminium i łączona sposobem zapożyczonym z konstrukcji sterowców. Układ zdalnego sterowania napędami elektrycznymi stacji, opracowany przez firmę AEG, umożliwiał obsługę radaru z pulpitów wynośnych, umieszczonych w bunkrze lub wieży obserwacyjnej. Liczba wyprodukowanych w czasie II w. św. egzemplarzy sięgnęła ok. 1500.

Zadaniem stacji była radiolokacja celów morskich, zarówno nawodnych jak i podwodnych. Użycie tej nowoczesnej w owym czasie technologi umożliwiało lokalizację celów artyleryjskich bez względu na warunki atmosferyczne. Nadawała się do obserwacji powietrznej, naprowadzania myśliwców, współpracy z artylerią przeciwlotniczą oraz namiarów dla artylerii morskiej.

Gdy z początkiem marca 1945 r. oddziały Armii Czerwonej podchodziły bliżej Rewala, żołnierze niemieckiej marynarki wojennej przygotowali się do ewakuacji do Świnoujścia. Część obsługi wyjechała razem z najważniejszym sprzętem 5 marca 1945 roku ciężarówką. Reszta ludzi następnego dnia wysadziła w powietrze pozostałe urządzenia i agregat Diesla, stojący w garażu u gospodarza – Arthura Arndta  (,,Waldhauschen”- ,,Leśna Chatka”). Był to ostatni dom w kierunku na Trzęsacz. Niestety,  płonącego agregatu nie wyciągnięto z garażu i dom właściciela posesji spalił się od niego doszczętnie.

Dzisiaj na skraju klifu pozostał tajemniczy sześciokątny betonowy blok podstawy fundamentowej pod radar. ( Współrzędne:  54°4’45″N  14°59’56″E ). I dopóki abrazja nie spowoduje jego zwalenia na plażę, wciąż będzie budził wśród turystów pytania o jego pochodzenie…

^{opracował : Paweł Pawłowski}

^{Źródła :
– Walter Bolk – Kronika Rewala
– strony internetowe dot. urządzeń radarowych}