O rakietowych tajemnicach Niechorza, poligonie przeciwlotniczym w Mrzeżynie oraz walkom o przyczółek Horst w marcu 1945 roku, mogliśmy dowiedzieć się podczas wieczoru w Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu. 19 października 2023r. wystartował tam nowy cykl spotkań pn. Historyczne Czwartki. Licznie zgromadzoną publiczność, która wypełniła do ostatniego miejsca, salę konferencyjną niechorskiego muzeum powitał Wójt Gminy Rewal Konstanty Tomasz Oświęcimski. Otwarte wykłady połączone z dyskusją i nieskrępowaną rozmową przy kawie i herbacie mają służyć przybliżeniu i upowszechnianiu historii lokalnej. To spotkania  z regionalistami i hobbystami dające możliwość wymiany informacji i uzupełnienie wiedzy  o naszej „Małej Ojczyźnie”.

Celem projektu jest budowanie poczucia tożsamości wśród mieszkańców Pomorza zachodniego, utrwalanie narodowego dziedzictwa w obszarze kultury i historii, wychowanie młodego pokolenia pod hasłem „o przeszłości dla przyszłości” a przede wszystkim integrowanie środowiska pasjonatów historii, naukowców i badaczy, kadry oświatowej, edukatorów i kolekcjonerów.

W programie pierwszego spotkania znalazły się trzy wystąpienia zaangażowanych entuzjastów historii regionalnej z Powiatu Gryfickiego. Militarną historię Mrzeżyna i Pogorzelicy – przywołał w ciekawym wystąpieniu okraszonym unikatowymi, nigdzie nie publikowanymi zdjęciami z lat 30 – tych XX w. emerytowany żołnierz zawodowy, ppłk rezerwy Paweł Grabowiec. Autor prezentacji, fotograf, twórca i administrator strony „Mrzeżyńskie klimaty” powiązanej z grupą publiczną „Mrzeżyno dziś”, dowodzący niegdyś 36. mrzeżyńskim dywizjonem rakietowym, przybliżył wielowątkową przeszłość niedostępnego na co dzień terenu. Dzięki interesującym, archiwalnym zdjęciom prześledziliśmy jego historię od poligonu przeciwlotniczego aż do jednostki rakietowej broniącej polskiego wybrzeża.

Następnie z Dariuszem Bienkiem miłośnikiem historii i regionalistą wyruszyliśmy Z wioski rybackiej na podbój kosmosu, czyli rakietowych tajemnic Niechorza ciąg dalszy…. Autor od 1990 roku publikuje artykuły, przede wszystkim o tematyce historycznej, na łamach wielu czasopism: „Z biegiem Regi” (Gryfice), „Kościół nad Odrą i Bałtykiem” (Szczecin), „Łobeziak” (Łobez), „Łabuź” (Łobez), „Ziemia Reska” (Resko), ‘Kurier Trzebiatowski” (Trzebiatów), „Gazeta Płotowska” (Płoty), „Biuletyn Karnicki” (Karnice), „Dwutygodnik Gryficki” (Gryfice), „Gryfickie Echa” (Gryfice), „Echo. Tygodnik Regionalny” (Gryfice, Trzebiatów, Ploty, Rewal, Brojce, Karnice, Nowogard, Kamień Pomorski, Dziwnów, Golczewo). W publikacjach pokonferencyjnych pt.: „Trzebiatów – spotkania pomorskie” (2003-2013) ukazało się jego 11

Dariusz Bienek przywołał kilka opracowań nt prób rakietowych które odbywały się w Niechorzu przed wybuchem II w. św. Ciekawy artykuł ukazał się 26.10.1929r. w Stuttgarter neues Tagblatt:

„(…) Rakieta kosmiczna (…), ma zostać wystrzelona 25 listopada w nadbałtyckim kurorcie Horst niedaleko Treptow an der Rega. Pierwotnie wystrzelenie miało nastąpić na Greifswalder Oie, ale ponieważ ta wyspa jest rezerwatem przyrody, plan musiał zostać porzucony.

Nadbałtycki kurort Horst na Pomorzu ma strome brzegi i wysoką latarnię morską. Rakieta zostanie wystrzelona kilkaset metrów na zachód od tej wieży (…). Pierwszym krokiem jest wystrzelenie dwóch rakiet (…)”…

Z kolei czasopismo pt. „Die Woche. Moderne Illustrierte Zeitschrift” z 1930 roku ukazało zdjęcie Hermanna Obertha, który z wnętrza niechorskiej latarni obserwował przebieg prób z rakietami. Najprawdopodobniej również po 1942 roku w Niechorzu obserwowano próbne przeloty rakiet V-1 z Wojskowego Instytutu Badawczego w Peenemünde…

Należy dodać, że ówczesne Niechorze było miejscem gdzie podczas licznych prób, spotkali się wszyscy ojcowie niemieckiej techniki rakietowej z prof. Hermannem Oberthem i Wernerem von Braunem na czele. 

Tu autor zaprezentował również unikatowe zdjęcie z pokazujące nieznaną wcześniej wieżę obserwacyjną górującą nad niechorskim klifem opodal latarni morskiej.

O badaniach na przełomie lat 20 – 30-tych XX wieku z rakietami niemieckimi, rozpisywały się czasopisma na całym świecie. Ślady te można znaleźć m.in. w The New York Times jak i w  wydawanym we Lwowie „Czasopismo Techniczne”.

Do bardzo interesującej historii z próbami rakietowymi w dawnym Horst wkrótce powrócimy…

Bitwę o przyczółek Horst – czyli przyczynek do historii zapomnianej bitwy II wojny światowej – opisał gryficzanin Wojciech Jarząb – niestrudzony badacz i popularyzator historii Pomorza.   W latach 90. XX w. redaktor i wydawca prasy regionalnej: „Wiadomości Reskich”, „Gazety Płotowskiej”, „Gryfickich Ech” oraz „Biuletynu Informacyjnego Rady Miejskiej w Gryficach”; autor cyklu artykułów pt. „Historie z miasta Greifenberg”, ukazujących się co tydzień w „Gryfickich Echach” (lata 2005-2010). Autor ponad 200 jednokolumnowych artykułów popularyzujących historię miasta. Obecnie, zajmując się zawodowo informatyką i hydrotechniką, tropi tajemnice dawnego Pomorza, a szczególnie powiatu gryfickiego.

Podczas wystąpienia przybliżył tło historyczne zapomnianej bitwy, która odbyła się właśnie na terenie obecnej Gminy Rewal. Walki na przyczółku Host zapisały się w niemieckiej historiografii jako jedne z najkrwawszych epizodów ostatnich dni II w. św.

Historyczny czwartek przygotował i poprowadził Paweł Pawłowski, pełnomocnik wójta gminy Rewal ds. dziedzictwa kulturowego.

Już wkrótce na bazie wystąpień jakich mogliśmy wysłuchać w niechorskim muzeum, ukaże się cykl artykułów przybliżających mało znane wątki dot. przeszłości naszego wybrzeża. Ci którzy nie mogli uczestniczyć w Historycznym czwartku, będą mogli zapoznać się z relacją, jaką przygotował portal Gryfice 24 online.

Już 23 listopada br. zapraszamy na kolejne spotkanie z historią do Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu w ramach cyklu Historyczne czwartki.

Paweł Pawłowski