Spotkanie z okazji 79. rocznicy zakończenia walk na Pomorzu zach. w czasie II w. św.
12 marca 2024 r. godz. 17.00 – Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu
12 marca 1945 r. w Niechorzu jak i na całym obszarze dzisiejszej Gminy Rewal zakończyły się walki toczone w ramach Operacji pomorskiej – operacji ofensywnej Armii Czerwonej i Wojska Polskiego przeprowadzona w lutym i marcu 1945 roku na froncie wschodnim II wojny światowej. Celem operacji wykonywanej siłami 1. i 2 Frontu Białoruskiego było rozbicie wojsk niemieckich na terenie Pomorza, które zagrażały siłom sowieckim, na głównym, berlińskim kierunku operacyjnym. Druga wojna światowa trwała dalej, ale front przeszedł dalej na zachód a na wybrzeżu stanęły jednostki utrzymujące obronę przeciwdesantową oraz stabilizujące nasze kruche jeszcze władztwo nad tym obszarem.
W walkach brali udział żołnierze. To ludzie, którzy szli na rozkaz. Niejednokrotnie mieli brzmiące z języka polskiego nazwiska. 12 marca 1945 roku skończyła się tu władza nazistowskich Niemiec, ale polska – jeszcze nie nastała. Trudno też mówić, że tego dnia Niechorze zostało „wyzwolone” z rąk niemieckich. Postępująca na zachód Armia Czerwona zajęła opuszczone przez Niemców miejscowości – Pogorzelicę, Niechorze, Rewal, Śliwin, Trzęsacz, Pustkowo i Pobierowo. Należy zaznaczyć, że od 8 marca 1945 r. rejon Niechorza i Trzęsacza był teatrem koncentracji sił niemieckich, „wędrującego kotła” grupy korpuśnej gen. Hansa von Tettau. W jej skład, której sztab znajdował się w Niechorzu wchodziły: Dywizja Piechoty „Bärwalde” resztki 15. Dywizji Grenadierów SS (łotewskiej), 33. Dywizji Grenadierów SS „Charlemagne” części Dywizji Pancernej „Holstein”, 1. i 5. oddziały niszczycieli czołgów, 2. batalion alarmowy, lewe skrzydło 10. Dywizji Pancernej SS „Fründsberg”. Grupa posiadała dodatkowo wsparcie lotnictwa morskiego z Dziwnowa oraz dwóch ciężkich krążowników: „Admiral Scheer” i „Lützow”. Zaopatrywana była z morza w okolicach Niechorza.
Raport jaki 9 marca 1945 r. złożył mjr Krona, oficer szkoleniowy 3. Armii Pancernej, który wylądował samolotem Storch na łące opodal latarni morskiej w Niechorzu brzmiał:
…„Tettau siedzi w Niechorzu i ma przyczółek szerokości 20 km i długości 10 km. Jego przebieg: cegielnia Pustkowo włącznie, Dreżewo włącznie, Karnice włącznie, Czaplin Mały włącznie, Chomętowo włącznie, Sadlno, Włodarka aż do Mrzeżyna. Na odcinku od Niechorza do Chomętowa włącznie znajdują się części Dywizji Pancernej „Holstein” bez pojazdów gąsienicowych, stamtąd do Włodarki Dywizja Piechoty „Pommern”, łotewska 15. Dywizja Grenadierów SS dalej do Mrzeżyna. Na przyczółku znajduje się około 50 000 ludzi, z tego połowa to cywile, a połowa żołnierze. 1. i 2. batalion 5. Dywizji Strzeleckiej przeszły przez Golczewo i stoją teraz pod Szczecinem. Sprzęt ciężki: 30 luf artyleryjskich, nieco mniej dział 8,8 cm, lawety samobieżne. Nie ma do tego dokładnych danych. Brak dział przeciwpancernych i czołgów. Dywizja Pancerna „Holstein” całkowicie spieszona. (…) pod Dziwnowem tylko jeden most 5-tonowy! Należy użyć promów!”.
Ostatecznie Niechorze zostało zdobyte przez jednostki 7. Korpusu Kawalerii Gwardii Armii Czerwonej oraz 2. Warszawską Dywizję Piechoty i 13 Pułk Artylerii Pancernej Ludowego Wojska Polskiego dnia 12 marca 1945 roku.
Dla mieszkających tu od pokoleń Niemców, rozpoczynał się okres niepewności i stopniowo postępujących wysiedleń. Dla robotników przymusowych wielu narodowości pracujących w gospodarstwach rolnych u niemieckich bauerów to czas wyzwolenia. Część z nich wróci do swoich domów w Polsce centralnej, część zostanie na ziemiach zachodnich. Na wyzwolonych terenach osiedlą się m.in. osadnicy wojskowi a z tzw „centrali” przyjadą nowi mieszkańcy – pionierzy kresów zachodnich.
Z tej okazji jak co roku przedstawiciele administracji, młodzieży ze szkół Gminy Rewal i środowisk kombatanckich odwiedzą pomnik w niechorskim parku oraz złożą kwiaty i zapalą znicz pamięci będący hołdem wobec wszystkich pionierów naszego wybrzeża.
12 marca może być dla nas współcześnie żyjących, dniem refleksji nad zmianą, która wiązała się z zajęciem Niechorza przez Armię Czerwoną a co się z tym wiąże przybyciem na wybrzeże polskiej ludności i rozpoczęciem całego procesu osiedleńczego. Data, o której mowa, nie jest początkiem masowej obecności Polaków na wybrzeżu, ale rozpoczęciem nowego etapu w historii Polski. A propos dyskusji nad obchodzonym do lat 90. XX w. wyzwoleniem poszczególnych miejscowości Pomorza zachodniego, nie można odmówić takiemu nazewnictwu pewnych podstaw. W końcu teren Pomorza Zachodniego jest w swych korzeniach obszarem słowiańskim, z gruntu bardziej polskim niż niemieckim. Stąd można 12 marca 1945 r. określić „dniem przywrócenia Niechorza polskiej macierzy”. Ziściły się dawno deklamowane słowa poety: „a orły białe, lotem błyskawicy, opadną na dawnej Chrobrego granicy”…
12 marca 1945 r. nie jest datą, od której zaczyna się na tych terenach Polska ale zapewne to data kluczowa wiążąca się z mitem założycielskim tej części Polski na Wybrzeżu Rewalskim.
W nawiązaniu do tych historycznych wydarzeń Wójt Gminy Rewal Konstanty Tomasz Oświęcimski oraz Dyrektor Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu Dominika Winiarska Chodziutko zapraszają – 12 marca 2024 r. o godz. 17.00 – do Muzeum Rybołówstwa Morskiego na wykład i prezentację pt. Między wyzwoleniem a zdobyciem… Gmina Rewal podczas II wojny światowej, który wygłosi Paweł Pawłowski – pełnomocnik Wójta Gminy Rewal ds. dziedzictwa kulturowego – historyk wojskowości, menadżer kultury, regionalista, muzealnik, pilot i przewodnik turystyczny.
Po zakończeniu prelekcji Organizatorzy przewidują dyskusję z publicznością oraz prezentację najnowszej wystawy otwartej 29 lutego 2024r. Bursztyn złoto północy.
Zapraszamy! Wstęp wolny.
